Salsa jest popularnym na całym świecie tańcem latyno-amerykańskim o pochodzeniu karaibskim rozwiniętym szczególnie na Kubie i w Ameryce, tańczonym do muzyki również nazywanej salsą.
Hiszpańskie słowo salsa oznacza sos lub smak, sugerujący pikantne i aromatyczne doznania, co w odniesieniu zarówno do tańca jak i muzyki można łączyć z faktem, że salsa w warstwie muzycznej łączy elementy różnych gatunków muzycznych, a w warstwie tanecznej kroki wielu innych tańców, przy czym doznania w obu tych przypadkach są pikantne i gorące.
Salsa w muzyce narodziła się w latach 1940–1970 z fuzji rytmów afrokubańskich i karaibskich pod dużym wpływem jazzu. Rozwijała się zarówno na Kubie, w Portoryko, Nowym Jorku, jak i innych krajach latynoskich regionu Karaibów. Początkowo salsą nazywano wiele rozmaitych stylów muzycznych (Guajira, Mambo, Cha-cha, Son Montuno, Changui, Charanga) głównie za sprawą firmy nagraniowej Fania All Stars. Budziło to pewne kontrowersje wśród muzyków (patrz słynne stwierdzenie Tito Puente – Gram mambo, a nie sos). Z czasem kontrowersje ucichły i uznano, że termin ten doskonale oddaje eklektyczny charakter zarówno muzyki, jak i tańca.
Salsa czerpie z wielu różnych stylów i w rozmaitych miejscach rozwijała się pod różnymi wpływami. Duże zróżnicowanie spowodowało wyodrębnienie tak zwanych stylów salsy. Style te różnią się krokiem podstawowym, rytmicznym umiejscowieniem kroków (np. taniec na 1 lub 2) w muzyce, geometrią tańca (taniec po kole lub w linii), sposobem prowadzenia partnerki, ilością elementów akrobatycznych w tańcu, istnieniem bądź brakiem elementów solowych. Salsa na Kubie powstała jako połączenie tańca son z kubańską rumbą. Salsa w Portoryko rozwinęła się pod wpływem lokalnych tańców. Do Stanów Zjednoczonych zaś została przyniesiona przez imigrantów z regionu Karaibów (w większości z Portoryko).
Salsa tańczona jest do muzyki w metrum 4/4 opartej na dwutaktowych frazach. Cały szkielet rytmiczny salsy oparty jest na rytmie zwanym po hiszpańsku clave (czyli klucz) granym przez instrument o nazwie claves. Claves to po prostu dwa okrągłe kawałki drewna, którymi uderza się o siebie. W dwóch taktach salsy występuje 5 uderzeń clave w jednej z dwóch odmian (clave 2/3 lub clave 3/2). W ciągu tych dwóch taktów tancerz zazwyczaj wykonuje 6 kroków (3 w pierwszym i 3 w drugim takcie). Uderzenia 4 i 8 są to zazwyczaj uderzenia w których występuje pauza (w niektórych stylach pauza może występować na 1 i 5) która może być akcentowana np. poprzez tak zwany tap (czyli przytup).
Salsa jako taniec użytkowy, wykorzystywany do tańczenia w klubach na często zatłoczonych parkietach, ogranicza powierzchnię, po której porusza się para. W przeciwieństwie do turniejowych tańców towarzyskich, para tańcząca salsę nie przemieszcza się po całym parkiecie, tylko przez większość tańca zajmuje niewielki jego fragment.
Salsę można tańczyć rozmaicie umiejscawiając krok podstawowy w 2 taktach. Aby uwzględnić te różnice zdefiniowano pojęcie break, czyli moment w którym zmieniany jest kierunek poruszania się tancerzy. Jeśli mówimy, że ktoś tańczy na raz to mamy na myśli, że break w jego tańcu wypada na pierwsze i piąte uderzenie w muzyce. Jeśli na dwa to break wypada na drugie i szóste uderzenie.
Obecnie w różnych miejscach świata salsę tańczy się na każde z czterech uderzeń w takcie. Salsę w stylach północnoamerykańskich tańczy się na 2 lub 1. Salsę w stylach kubańskich tańczy się na 1 (najpopularniejsze na świecie), 3 lub 2 (tak zwane „a contratiempo”; son – taniec, z którego wywodzi się salsa kubańska, tradycyjnie tańczony jest właśnie „a contratiempo”).
Salsę przez większą część czasu tańczy się w parze. Jednak bardziej zaawansowani tancerze pozwalają sobie często na sekwencję improwizowanych kroków solowych w celu popisania się swoją umiejętnością tańca. Sekwencje takie określa się angielskim mianem shines lub shine steps. Tańczone są one głównie w stylach północnoamerykańskich czyli stylach cross-body. Kroki te powinny być właściwie umiejscowione w muzyce. Zazwyczaj należy wykonywać je w momencie gdy grę solową rozpoczyna sekcja perkusyjna a pozostałe instrumenty milkną. Pozwala to podkreślić rytm przez wykonywanie kroków na poszczególne uderzenia instrumentów perkusyjnych.
Salsa, z opisanymi poniżej stylami, obecnie zyskuje na popularności i podobnie jak Tango argentyńskie staje się najpopularniejszym tańcem użytkowym tańczonym w klubach w rytm stale rozwijanej nowoczesnej muzyki granej przez zespoły bądź przez didżejów.
Salsa New York Style on 2 to styl cross-body, czasem nazywany mambo on 2 lub salsa on 2. Stworzony w latach 70. przez Eddiego Torresa (urodzonego w Portoryko) przez połączenie oryginalnego mambo z latin hustle i innymi stylami tańca takimi jak pachanga i boogaloo. Od tego czasu rozwinął się pod wpływem między innymi tańca jazzowego, tańca współczesnego, tańców afrokubańskich. Tańczony jest w rytmice na 2 (tzw. break on2), partner rozpoczyna krok lewą nogą w miejscu na pierwsze uderzenie w takcie. Partnerka zaczyna swój krok na pierwsze uderzenie w takcie prawą także w miejscu. Zmiana kierunku ruchu (czyli break) następuje na drugie uderzenie w takcie – stąd nazwa – salsa na 2. Za największych innowatorów tego stylu po Eddiem Torresie uważa się m.in. Johnny Vazquez, Frankiego Martineza, Adolfo Indacochea i Juana Matosa. Styl ten jest dla niewprawnego obserwatora dość podobny do stylu Los Angeles. O ile jednak styl Los Angeles jest bardziej dynamiczny i sportowy to styl New York jest bardziej delikatny, zmysłowy i płynny, akcentujący przez kroki lub ruch ciałem elementy rytmiczne w muzyce. W stylu nowojorskim raczej nie stosuje się figur akrobatycznych.
Specyficzną dla tego stylu salsy formą tańca jest również Rueda de Casino. Rueda de Casino tańczona jest grupowo parami według geometrii koła. Tancerze i tancerki w parach poruszają się tworząc krąg par (rueda, to koło po hiszpańsku) i wykonując synchronicznie na hasło prowadzącego (cantador) figury. Figury są sklasyfikowane osobnymi hiszpańsko brzmiącymi nazwami, które podczas tańczenia prowadzący grupę odpowiednio wcześniej wykrzykuje, aby następnie wszyscy jednocześnie mogli je wykonać zbiorowo, co jest bardzo widowiskowe. Niektóre z bardziej zaawansowanych figur możliwe są do wykonania jedynie w ograniczonej liczbie par. Podstawowe figury nazywają się dile que no oraz dame. Dla przykładu spis i kolejność wykonanych figur może być następujący: dame, enchufe la doble, policia, adios con familia, saca la, pasea la, kentucky, sombrero, balsero, al centro, hombres derecha, mujeres izquierda, dile que si, dile que no, dame.
Inną formą zabawy charakterystyczną dla salsy kubańskiej jest suelta. Suelta, to wykonywanie przez grupę tancerzy synchronicznie układów kroków solowych (footworków), często synkopowanych i wykorzystujących elementy i kroki innych tańców kubańskich (rumba, mambo, tańce Orisha). Istnieje tu pewne podobieństwo do „shine steps” ze stylów cross-body, ale różnica polega na tym, że w przypadku suelty, to zabawa grupowa, a nie popis solowy. Jeden z tancerzy proponuje footwork, a reszta grupy go powtarza.
Salsa kubańska jako taniec jest ściśle powiązana z charakterystyczną nową odmianą salsy (muzyki) jaką jest timba. Muzyka ta, a przez to również taniec, czerpie z całej bogatej afrokubańskiej kultury muzycznej. Doświadczeni tancerze inspirowani tą muzyką wzbogacają swój styl o elementy Rumby kubańskiej (z wykorzystaniem gry w wykonywanie przez partnerów vacunao i unikaniem ich przez partnerki), czy tańce różnych Orisha (bóstw z panteonu wierzeń ludów Yoruba, z których każde ma swój specyficzny taniec).
Aktualnie casino przeżywa renesans i popularność tego stylu rośnie. W Europie (również w Polsce) odbywają się kongresy i warsztaty dedykowane tancerzom tego konkretnego stylu, na które zapraszani są uznani na całym świecie instruktorzy pochodzenia kubańskiego. Przyczyn można dopatrywać się w tym, że styl ten, mimo że nie tak efektowny dla widza jak style x-body, to dla tancerza w początkowej fazie nauki jest prostszy do opanowania, a na bardziej zaawansowanym poziomie daje duże możliwości swobodnej interpretacji muzyki, poprzez wzbogacanie go o wyżej wspomniane elementy, co w efekcie pozwala na nieograniczony praktycznie rozwój taneczny. Ponadto casino jako styl uliczny chyba najbardziej ze wszystkich stylów nastawiony jest na nieskrępowaną i swobodną zabawę (z mniejszym naciskiem na efektowność), co również przysparza mu ciągle nowych zwolenników.
Także styl cross-body tańczony na 2. Od stylu nowojorskiego różni się krokiem podstawowym. Partner rozpoczyna w nim taniec od kroku na 2 do przodu lewą nogą. Także pauza występuje w nim innym miejscu niż w stylu nowojorskim. Jedną z odmian salsy portorykańskiej jest tańczenie na clave. Kroki wypadają wtedy na poszczególne uderzenia tego instrumentu czyli 2, 3, 5, 6i oraz 8 (dla clave 2/3). Ponieważ czwarte uderzenie przypada na połówkową wartość można nazwać ten sposób tańczenia stylem synkopowanym. Figury stosowane w stylu portorykańskim są dość proste, tancerzy stosują za to dużo kroków solowych (shine steps) i skupiają się na elegancji kroku podstawowego.
#merengue #taniecuzytkowy #naukatanca #szkolatanca #discofox #dwanajeden #kurstanca #częstochowa #poraj #myszków #zawiercie #radomsko #żarki #rędziny #koniecpol #lubliniec
